یکی از مهمترین اهداف قانون جدید مالیاتهای مستقیم ، هدفمند نمودن و شفاف سازی معافیت های مالیاتی ،اعتماد و جلب مشارکت مودیان و گسترش پایه های مالیاتی به جای افزایش سطح مالیات ها می باشد.
در جهت افزایش مشارکت و رضایت مندی جامعه در پرداخت مالیات، علاوه بر حذف سیستم علی الرأس و جایگزینی سیستم خوداظهاری در نظام مالیاتی و نحوه محاسبه مالیات که از اهم اهداف نظام مالیاتی کشور میباشد، قانون مالیاتهای مستقیم مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفت.
براین اساس طبق ماده ۹۷، درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی موضوع این ماده که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی میباشند به استناد اظهارنامه مالیاتی مودی که با رعایت مقررات مربوطه تنظیم و ارایه شده و مورد پذیرش قرار گرفته باشد، خواهد بود . سازمان امور مالیاتی کشور میتواند اظهارنامه های مالیاتی دریافتی را بدون رسیدگی قبول و تعدادی از آنها را بر اساس معیارها و شاخص های تعیین شده و یا به طور نمونه انتخاب و برابر مقررات مورد رسیدگی قرار دهد.
هم چنین در صورتی که مودی از ارایه اظهارنامه مالیاتی در مهلت قانونی و مطابق با مقررات خودداری کند، سازمان امور مالیاتی کشورنسبت به تهیه اظهار نامه مالیاتی برآوردی بر اساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی کسب شده مودیان از طرح جامع مالیاتی و مطالبه مالیات متعلق به موجب برگ تشخیص مالیات اقدام میکند.
خوداظهاری یعنی اینکه مودیان مالیاتی راساً مالیات خود را محاسبه و پرداخت نماید بدون اینکه ماموران مالیاتی در محاسبه و دریافت مالیات، دخالتی داشته باشند. به عبارت دیگر مسئولیت تعیین و تشخیص مالیات از سازمان امور مالیاتی به مؤدیان واگذار می‌شود.
از این رو در قانون جدید مالیاتهای مستقیم با اصلاح ماده (۹۷) و حذف مواد (۹۸)، (۱۵۲)، (۱۵۳)،(۱۵۴) و (۱۵۸) و تبصره های آنها و نیز ماده (۲۷۱) قانون گام مهمی در جهت کنار نهادن روش علی الراس از نظام مالیاتی کشور برداشته شد.
مراجع و هیاتهای حل اختلاف مالیاتی با استفاده از اختیارات قانونی خود در موارد تشخیص مالیات به صورت علی الراس ، رعایت تبصره ۲ ماده ۹۷ قانون مالیاتهای مستقیم را دقیقاً مورد بررسی قرار داده و حتی المقدور با استناد به اسناد و مدارک مثبته ابرازی و یا حاصله مودی نسبت به تعیین درآمد واقعی مودی اقدام نمایند . به گونه‌ای که قانون جدید مالیاتهای مستقیم در راستای تشویق مودیان مالیاتی به شفاف‌سازی حسابها ، قانون گرایی و خود اظهاری شده و تشخیص درآمد مشمول مالیات به روش علی‌الراس و مالاً پرداخت مالیاتهای متعلقه حاصل از آن به حداقل ممکن تقلیل یابد .
در پایان میتوان گفت: انجام اصلاحات ساختاری در قانون جدید مالیاتهای مستقیم برپایه نظام جامع مالیاتی و تحقق عدالت مالیاتی میباشد تا با تکیه بر آن و افزایش اعتماد و رضایتمندی مودیان مالیات‌ها در سایه ی عدالت تحقق یابد تا بتوان انتظار داشت خود اظهاری و فرهنگ مالیاتی بین مودیان رواج یابد و شاهد مواردی از جمله کاهش فرار مالیاتی، کارآیی نظام مالیات‌ها و تحقق درآمد‌های دولت در این ارتباط باشیم